Η ΥΠΟΜΟΝΗ, Του Γιάννη Παπαπαναγιώτου Διδασκάλου
Σίλλερ
Στοιχείο απαραίτητο για την αντιμετώπιση των κάθε λογής πόνων και δυσχερειών, πικριών και κακιών ενώπιον των οποίων μοιραίως, η ζωή κάθε φορά τον φέρει. Είναι ο ελπιδοφόρος άγγελος της χαραυγής για ένα καλύτερο αύριο και ο μακρινός πρόδρομος όλων των επί του υλικού ηθικού και πνευματικού τομέως, μεγάλων και ευγενών έργων, που μας καταπλήσσουν με την επιβλητικότητα τους και παρουσιάζονται στα βλέμματά μας ως ηράκλεια και υπεράνθρωποι.
Η θεώρηση κάθε μεγάλου έργου, υλικού ή ηθικοπνευματικού, κατά την αντίστροφη πορεία της γενέσεώς του, μας διαβεβαιώνει, ότι τούτο είναι αποτέλεσμα μεγάλης και συστηματικής υπομονής και επιμελείας. Είναι ο γλυκύς χυμός, που ανέβλυσε από την πικρή πηγή της αρετής της υπομονής. Ποτέ έργο μεγάλο δεν έγινε εκ του προχείρου και από της μιας μέρας στην άλλη, αλλά με υπομονή και επιμονή σε συνδυασμό με τη μεγαλοφυΐα, επιμέλεια και την ευγενή φιλοδοξία του ανθρώπου. Ακόμη και αυτή η «μεγαλοφυΐα, κατά τον Μπυφφών, είναι μακρά υπομονή».
Κανένας ανθρώπινος σκοπός δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ, και δε στέφθηκε από επιτυχία ανθρώπινη επιδίωξη και δεν επιτεύχθηκε απομάκρυνση του φαρμακερού δηλητηρίου της θλίψεως και αποστόμωση του αμείλικτου δρέπανου του πόνου από τη ζωή του ανθρώπου, χωρίς τη μεγαλειώδη, τη γρανιτώδη ανθρώπινη αρετή, την αρετή της υπομονής. Δικαίως, ο Σίλλερ βροντοφώνησε, ότι η υπομονή οδηγεί στο σκοπό».
Στην ανωτέρω αλήθεια συνηγορεί η καθημερινή μας πείρα και επιμαρτυρεί ο αψευδής μάρτυρας του παρελθόντος, η ιστορία. Αναμφισβήτητα η ιστορία μας πληροφορεί, ότι ο άνθρωπος οπλισμένος με την ασπίδα της υπομονής κατόρθωσε να τιθασεύσει το άρμα των ποικίλων αντιξοοτήτων της ζωής και να εξέλθη από το σκότος και το άγχος των θλίψεων στο φως και στη χαρά, και από την ακανθώδη στενωπό σ’ ανθόσπαρτες λεωφόρους μεγάλων δημιουργιών.
Από τα βάθη των αιώνων ξεπροβάλλει η παροιμιώδης υπομονή του Ιώβ, που στέφτηκε από πλήρη επιτυχία, ως ομολογεί ο Θείος υμνωδός κατά τον οποίο «ηυλόγησε Κύριος τα έσχατα του Ιώβ μάλλον ή τα έμπροσθεν».
Το λεχθέν προς τον Ευρυβιάδη «πάταξον μεν άκουσον δε» του Θεμιστοκλή, δηλωτικό ευγενούς υπομονής, που υπήρξε γενναιότερο και από την πιο γενναία πράξη, έσωσε, ομολογουμένως, την Ελλάδα από τον Περσικό ιμπεριαλισμό.
Με την υπομονή ο τραυλός Δημοσθένης κατόρθωσε να εξουδετερώσει τα ελαττώματά του και να καταστεί δεινός ρήτορας, ο μέγας Αλέξανδρος να πραγματοποιήσει τους θριάμβους του, οι δε μεγάλοι επιστήμονες να βρουν τη λύση των κοσμοσωτηρίων προβλημάτων τους.
Στην υπομονή βασίστηκε η μεγάλη ηθική νίκη του Χριστιανισμού και αυτή ενεψύχωσε τον Απόστολο των Εθνών για να επιχειρήσει τις κοσμοσωτήριες αποστολικές του περιοδείες στα έθνη και όπλισε τους μάρτυρες του Χριστιανισμού με γενναιοψυχία κατά τη φρικτή ώρα του μαρτυρίου, ώστε ν’ αντιμετωπίσουν αθόρυβα την όλη κακία των συνανθρώπων τους.
Η γρανιτώδης υπομονή του Έλληνα, στα τετρακόσια χρόνια της δουλείας, ο οποίος είχε τη δύναμη «ό,τι αγάπησε ρημάδι ν’ αντικρίσει – και με χαλασμένα σύνεργα το έργο του να ξαναρχίσει», υπήρξε η κυριότερη δύναμη που διάβρωσε τα θεμέλια της Τουρκικής αυτοκρατορίας. Η δε καρτεροψυχία των αγωνιστών του 21 χάρισε στους υποδούλους την Ελευθερία.
Τέλος ας ρίξουμε μια ματιά στον αριστοτεχνικό ιστό της αράχνης, που δεν είναι τίποτε άλλο παρά το θαύμα της υπομονής της αράχνης, για να διαπιστώσουμε κατά τρόπο αποκαλυπτικό την πράγματι θαυματουργή δύναμη της υπομονής και να καταλήξουμε στην κατωτέρω αλήθεια: Η υπομονή, όχι αυτή που εκτρέφει την ισχυρογνωμοσύνη και την ακαμψία, και λικνίζει τη δουλικότητα και την απραξία, αλλά η ενδεικνυομένη από τις περιστάσεις και στηριζόμενη πάνω στη λογική και ηθική, είναι η βάση κάθε επιτυχίας στον αγώνα του ανθρώπου και ο θαρρετότερος και απαραίτητος σύντροφος της ζωής μας.
Είναι το μυστικό του επιστήμονα για να φτάσει στο θρίαμβο των ανακαλύψεων του, του δε μαθητή στην πραγμάτωση του σκοπού του. Είναι το όπλο του φτωχού κατά της πείνας και ο προμαχώνας του πλούσιου κατά των παντοίων θλίψεων. Το βάλσαμο και η παρηγοριά του δυστυχισμένου αγωνιστή της ζωής και η πυξίδα του Στρατηλάτη που καταδεικνύει το δρόμο προς τη νίκη και την επιτυχία. «Είναι το κλειδί που κάνει για όλες τις κλειδαριές», ως αποφαίνεται ο Ρίχτερ.
Αξίζει να αγαπήσουμε τη μεγάλη αυτή ανθρώπινη αρετή, την αρετή της υπομονής. Την αρετή που μεταβάλλει το πικρό δηλητήριο του πόνου σε γλυκύ νέκταρ της χαράς, σφυρηλατεί πάνω στο αμόνι της δοκιμασίας την αήττητη πανοπλία των αγωνιστών της ζωής˙ μας υπόσχεται σύνεση στις σκέψεις μας και θάρρος στις αποφάσεις μας, αγάπη αμείωτη στις μεταξύ μας σχέσεις, ανεκτικότητα και επιτυχία στις ανώτερες επιδιώξεις μας.
Την αρετή που αποτελεί στοιχείο απαραίτητο για την αποτροπή και απομάκρυνση των κακών από τη ζωή μας και το στερεό θεμέλιο των μεγάλων πραγματοποιήσεων του ανθρώπου.
